Blauwgroen Parkspoor Natuurlijk
In 2014 kwam de herinrichting van de oude spoorwegberm op de agenda. Ontwerpschetsen en een beperkte inventarisatie werden uitgevoerd door Natuurpunt. Veel tijd werd besteed aan participatie met infomomenten, enquêtes en kinderworkshops. In 2018 werd de streekvereniging Zuidrand betrokken in het verhaal. Zij nam het project op binnen het Interreg-project Nature Smart Cities. Het dossier werd bekroond met het provinciaal laureaatschap van ‘Natuur in je buurt 2018’. De werken werden midden 2019 aanbesteed. De grondwerken werden voor het jaareinde afgerond, maar door een combinatie van weerverlet en de coronamaatregelen duurde het tot de zomer van 2020 eer het volledig kon worden afgewerkt.
Doelstellingen
Voor dit project werden 5 doelstellingen omschreven. Een eerste doelstelling was het behoud en versterking van het gebied als een ecologische corridor, gedragen door de buurt. Het optimaliseren van de (be)leefbaarheid door de aanleg van kindvriendelijke spel- en belevingszones, waarbij men vertrekt van de aanwezige en nieuwe natuur en waterpartijen, was een tweede streefpunt. Als derde doel wou men overgaan tot de herwaardering en uitbreiding van de bestaande grachten en waterpartijen tot een klimaatrobuuste, blauwgroene structuur. Een vierde ambitie was een veilige en comfortabele fiets- en wandelverbinding realiseren met veilige oversteken en voorrang voor de ‘strappers’. Een vijfde focus ligt op het verhogen van de biodiversiteit door een afwisseling van natte en droge biotopen en het verder ontwikkelen van een aantal natuurstreefbeelden en leefgebieden voor (zeldzame) soorten.
Opwaardering van de spoorwegberm
In tegenstelling tot het zuidelijke deel van de spoorwegberm die al sinds 1986 als natuurreservaat door Natuurpunt wordt beheerd, bestond er voor het noordelijke deel geen visie. Het was intussen sterk verwaarloosd met spontaan opgeschoten bos met veel onstabiele bomen, een sterke dominantie van Robinia pseudoacacia en andere. In het midden liep een smalle afwateringsgracht die nauwelijks een waterbergende functie had. Wel was er een aangelegde waterbuffer. Maar door een foutieve rioleringsaansluiting en ontbrekend oeverbeheer was deze gedegenereerd tot een slibrijke, beschaduwde en stinkende put die aan het zicht onttrokken werd met een hoge omheining.
De algemene situatie was onsamenhangend met sterke barrières van afsluitingen en hekwerken. Omdat de berm nooit beheerd werd, was er ook hinder van sluikstorten en hondenpoep. Samengevat kon men spreken van een totaal gebrek aan sociale cohesie en controle, wat maakte dat sommige bewoners een deel van deze publieke ruimte illegaal ingenomen en toegevoegd hadden aan hun tuin. Dit leidde dan weer tot vertuining en groenafvalstorten. Eveneens ontbrak een duidelijke onthaalfunctie aan alle hoofdingangen en kruisingen van wegen. Fietsers moesten zoeken naar het fietspad en aan de oversteek van de Kruisschanslei moest men 2 haakse bochten nemen om de overkant te bereiken.
Verloop van de werken
Begin augustus 2019 werden alle ongewenste bomen gekapt. Waardevolle of toekomstbomen werden gespaard en de vele wilgen werden geknot of tot stompen gezet. De grondwerken werden aangevat nadat alle storende hekwerken en storten werden opgeruimd. De nieuwe waterpartij werd uitgegraven en de bestaande vijver werd geherprofileerd. Tijdens de werken stootte men op een puinstort en kasseiopslag. Deze inerte stoffen werden uitgezeefd. Na het plaatsen van schanskorven en het maken van 2 nieuwe waterpartijen werden 2 houten bruggen en een platform in FSC gelabeld hout aangelegd. Samen met de buurt werd een nieuw, inheems groenscherm aangelegd ter afscherming van de tuinen en de naastliggende bedrijven. Begin 2020 werden de werken gestart aan de recreatieve infrastructuur. De asfaltroute werd afgegraven en het kruispunt met de Kruisschanslei heraangelegd. Het fietspad werd uitgevoerd in een waterdoorlatende verharding. De speeltuin werd gerealiseerd en om snel tot een bloemrijk resultaat te komen werden inheemse weidebloemmengsels ingezaaid.
- Adres: zone tussen de Mechelsesteenweg (N1) en Kruisschanslei
- Oppervlakte: 3 ha: 2,70 ha voormalige spoorwegberm en 0,27 ha speeltuin
- Ontwerp: Anteagroup en gemeente Kontich
- Groenaanleg en -onderhoud: Willems (infrastructuur) en gemeente Kontich